چرخه یا دایره رنگ در طراحی چیست؟

یکی از مهمترین مباحثی که طراحان در طراحی باید نسبت به آن آگاهی و دانش لازم را داشته باشند، چرخه رنگ است. زیرا استفاده از رنگ‌های مکمل و مناسب در کنار هم تاثیر زیادی روی زیبایی بیشتر طراحی خواهد داشت. اگر علاقمند به مبانی رنگ شناسی هستید، در وهله اول باید با چرخه یا دایره رنگ در طراحی آشنا شوید و بدانید که چرخه رنگ ایتن چه کاربردی در این زمینه دارد.

چرخه رنگ چیست؟

در امر آموزش چرخه رنگ آشنایی با مفهوم اصلی این عبارت الزامی است. چرخه رنگ یک مفهوم ساده بوده که آغاز طیف وسیعی از آثار هنری مختلف است. رنگ‌ها نقش مهم و تعیین کننده در زندگی ما ایفا می‌کنند و انسان‌ها می‌توانند این رنگ‌ها را درک و شناسایی کنند. علاوه بر این مورد چرخه رنگ اصلی و حتی رنگ‌های فرعی از نظر روانشناسی روی ضمیر ناخودآگاه ما انسان‌ها تاثیر دارند. پس شناخت رنگ‌ها و چرخه آن‌ها به خلق آثار هنری منحصر به فرد کمک زیادی می‌کند. این چرخه که نام دیگر آن دایره رنگ یا چرخه رنگی ایتن می‌باشد، باعث می‌شود تا ماهیت رنگ و نحوه ایجاد هر رنگ را بشناسید.

چرخه رنگی ایتن چه مفهومی دارد؟

چرخه رنگ ایتن روابط بین رنگ‌ها را به صورت یک مدل دایره‌ای شکل نشان می‌دهد که توسط فردی به نام یوهانس ایتن طراحی شده است.

ساختار این چرخه از سه رنگ آبی، قرمز و زرد به عنوان رنگ‌های اصلی، و رنگ‌های سبز، بنفش و نارنجی به عنوان رنگ‌های ثانویه که از ترکیب رنگ‌های اصلی به دست می‌آیند، تشکیل شده است. همچنین دسته سوم رنگ‌ها نیز به همین ترتیب از ترکیب رنگ‌های ثانویه به وجود می‌آیند.

در چرخه رنگ کامل ایتن رنگ‌هایی که رو به روی هم قرار می‌گیرند، رنگ‌های مکمل نام دارند که تضاد یا کنتراست رنگی با یکدیگر ایجاد می‌کنند و برای رنگ‌هایی که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند، اصطلاح رنگ‌های مشابه به کار می‌رود.

رنگ‌ های مکمل در چرخه ایتن

در چرخه ترکیب رنگ انواع رنگ‌های مکمل را می‌بینید. اصطلاح رنگ‌های مکمل به جفت رنگ‌هایی گفته می‌شود که در چرخه ایتن روبروی یکدیگر قرار دارند و با ترکیب کردن این رنگ‌ها بیشترین کنتراست و تضاد رنگی حاصل می‌شود.

برای مثال رنگ‌های قرمز و سبز، بنفش و زرد و همچنین آبی و نارنجی طبق موقعیت‌شان در این چرخه رنگ، مکمل یکدیگر هستند.

ویژگی بارز رنگ‌های مکمل این است که اگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند هر دو رنگ شدت جلوه بیشتری پیدا می‌کند و این موضوع باعث ایجاد تعادل در ترکیب آن‌ها می‌شود. از طرفی اگر با یکدیگر ترکیب شوند یک رنگ خنثی مانند خاکستری یا قهوه‌ای ایجاد می‌کنند.

استفاده از رنگ‌های مکمل برای ایجاد جذابیت بصری بیشتر و در نتیجه جلب توجه و گاهی نیز برای متعادل کردن ترکیب بندی کاربرد دارد.

کاربردهای چرخه رنگ

هنگام شناخت چرخه رنگ کامل باید با کاربردهای آن به صورت کامل آشنا شوید. افرادی که اهمیت ترکیب رنگ‌ها با یکدیگر را می‌دانند، استفاده از چرخه رنگ می‌تواند برای آن‌ها بسیار الهام بخش باشد.

مهم نیست که این افراد هنرمندان بزرگ باشند یا طراحان مبتدی لباس یا مصرف کنندگان محصولات مختلف، چیزی که اهمیت دارد این است که با کمک چرخه رنگ می‌توان بهترین ترکیب رنگ‌ها را برای مقاصد مختلف انتخاب کرد.

مهمترین کاربرد این چرخه رنگ را می‌توان در هنر نقاشی برای انتخاب پالت‌های رنگی مناسب، در طراحی گرافیک برای ایجاد هارمونی، در طراحی دکوراسیون برای ترکیب رنگ‌های المان‌های مختلف با یکدیگر و همچنین در صنعت مد برای ترکیب متوازن رنگ‌ها در طراحی لباس نام برد. استفاده هوشمندانه از رنگ‌ها می‌تواند به جذب مخاطب بیشتر کمک فراوانی کند.

تئوری رنگ چیست؟

تئوری رنگ مانند: یک نقشه راهنمای با ارزش است که به افراد آموزش می‌دهد چطور رنگ‌ها را با یکدیگر ترکیب کنند تا بتوانند جذابیت ایجاد کرده، جلب توجه کنند، احساسات مورد نظر را القا کنند.

می‌توان گفت تئوری رنگ یک چهارچوب علمی است که روابط بین رنگ‌ها و تاثیر روانشناختی آنها را بررسی می‌کند که بر پایه‌های اصلی زیر بنا شده است:

1. چرخه رنگ که برای نمایش روابط بین رنگ‌ها به کار می‌رود.
2. رنگ‌های اولیه، ثانویه و ثالث که از ترکیب منظم رنگ‌ها در چرخه رنگ به وجود می‌آیند.
3. رنگ‌های گرم و سرد که هر کدام نیمی از این چرخه را تشکیل می‌دهند.
4. هارمونی رنگ‌های مکمل، مشابه و …
5. ویژگی‌های هر رنگ از نظر ماهیت Hue، اشباع Saturation و درخشندگی Brightness
6. تاثیرات روانشناختی رنگ‌ها، برای مثال رنگ قرمز حاکی از هیجان، رنگ آبی حاکی از آرامش و اعتماد، رنگ زرد مظهر شادی و انرژی و به همین تاثیرات هر رنگ را از این منظر بررسی می‌کند.

چرخه رنگ چه ارتباطی به تئوری رنگ دارد؟

در امر یادگیری تئوری رنگ باید با آموزش چرخه رنگ آشنا شوید و بدانید که این دو مورد چه ارتباطی با هم دارند. چرخه رنگ نوعی ابزار بصری و ساده شده از تئوری رنگ می‌باشد که ارتباط بین رنگ‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد.

این چرخه با ساماندهی رنگ‌های اولیه مانند:  قرمز، آبی و زرد و رنگ‌های ثانویه که ترکیب رنگ‌های اولیه می‌باشند، با یک دایره به درک مفاهیم مهم مانند هارمونی رنگ‌ها رنگ‌های مکمل و تاثیرات آن‌ها کمک می‌کند.

تئوری رنگ از چرخه رنگ برای توضیح اصول ترکیب رنگ‌ها، کنتراست و احساسات ایجاد شده به وسیله آن‌ها استفاده می‌کند. اگر بخواهیم در یک جمله ساده ارتباط بین تئوری رنگ و چرخه رنگ را بیان کنیم باید بگوییم؛ چرخه رنگ نقشه راه تئوری رنگ است.

هارمونی رنگ Color harmony

در چرخه رنگ ایتن هارمونی رنگ اینطور تعریف شده که در اثر استفاده از قوانین چرخه رنگ، هارمونی پدید می‌آید. هارمونی رنگ به ترکیب‌های رنگی می‌گویند که از نظر بصری کاملاً خوشایند و متعادل هستند. هارمونی با کمک روابط چرخه رنگ مانند رنگ‌های مکمل،  مشابه یا سه گانه به وجود می‌آید و هدف آن ایجاد تعادل و کنتراست جذاب در طراحی هنر می‌باشد. برای مثال ترکیب آبی و نارنجی که مکمل هستند، نوعی هارمونی رنگ جذاب بوده یا ترکیب سبز و زرد نیز با وجود مشابه بودن،  هارمونی رنگ دارند.

رنگ های اولیه Primary Colors

رنگ‌های اولیه به سه رنگ پایه‌ای گفته می‌شود که نمی‌توان این رنگ‌ها را از ترکیب دیگر رنگ‌ ها به وجود آورد. رنگ‌های پایه معمولاً در هنر و نقاشی مورد استفاده قرار می‌گیرند و از ترکیب آن‌ها می‌توان همه رنگ‌ها را ایجاد کرد. رنگ‌های پایه شامل آبی، قرمز و زرد هستند.

رنگ‌های فرعی Secondary Colors

رنگ‌های فرعی نتیجه ترکیب مساوی دو رنگ اولیه با هم هستند که شامل موارد زیر می‌شوند؛

• نارنجی: ترکیب قرمز و زرد
• سبز: ترکیب آبی و زرد
• بنفش: ترکیب قرمز و آبی

رنگ‌های ترکیبی Tertiary Colors

رنگ‌های ترکیبی از ترکیب یک رنگ اولیه با یک رنگ فرعی به وجود می‌آیند. به طور کلی ما دارای 6 رنگ ترکیبی هستیم که عبارتند از؛

1. زرد-نارنجی
2. قرمز-نارنجی
3. قرمز-بنفش
4. آبی-بنفش
5. آبی-سبز
6. زرد-سبر

این رنگ‌ها قابلیت ترکیب با نسبت‌های مختلف را دارند که معمولاً ۵۰-۵۰ یا ۴۰-۶۰ می‌باشد. جالب است بدانید که رنگ‌های ترکیبی طیف‌های ظریف و پیچیده‌تری نسبت به رنگ‌های اولیه و ثانویه ایجاد می‌کنند و در طراحی از این رنگ‌ها جهت ایجاد گرادیانت‌های نرم و هارمونی‌های پیچیده استفاده می‌شود.

رنگ‌های حد وسط Intermediate Colors

رنگ‌های حد وسط که در آموزش چرخه رنگ باید آن‌ها را بشناسید، به عنوان رنگ‌های سوم شناخته می‌شوند و رنگ‌هایی هستند که از ترکیب یک رنگ اولیه با یک رنگ ثانویه مجاور در چرخه رنگ به وجود می‌آیند. جالب است بدانید که رنگ‌های حد وسط پل ارتباطی بین رنگ‌های اصلی و فرعی هستند و با ایجاد طیف میانی باعث ایجاد غنا و پیوستگی به چرخه رنگ می‌شوند و قابلیت ایجاد هارمونی‌های ظریف را به وجود می‌آورند.

رنگ‌های مکمل Complementary Colors

رنگ‌های مکمل به جفت رنگ‌هایی گفته می‌شود که در چرخه رنگ نقطه روبروی هم هستند، برای مثال قرمز و سبز، آبی و نارنجی و زرد و بنفش در چنین موقعیتی قرار دارند و وقتی که کنار هم گذاشته می‌شوند بیشترین کنتراست و تاثیر بصری را ایجاد می‌کند.

تک رنگ‌ها Monochromatic Colors

تک رنگ‌ها به طیفی از رنگ گفته می‌شود که با تغییر در روشنایی از یک رنگ پایه ایجاد می‌شوند و کمک می‌کنند که هارمونی یکپارچه و ظریف پدید بیاید.

رنگ‌های مشابه Analogous Colors

رنگ‌های مشابه گروهی از ۳ تا ۵ رنگ می‌باشند که در چرخه رنگ کنار هم قرار می‌گیرند. اگر به چرخه رنگ ایتن نگاه کنید می‌بینید که آبی و سبز کنار هم قرار گرفته اند و به ایجاد هارمونی ملایم و طبیعی کمک می‌کنند.

رنگ‌های سه‌گانه Triadic Colors

رنگ‌های سه گانه همان سه رنگی در چرخه ایتن هستند که با فاصله مساوی یعنی ۱۲۰ درجه از هم قرار دارند و به ایجاد ترکیب پویا و متعادل منجر می‌شوند. این رنگ‌ها شامل مواردی مانند: قرمز، زرد و آبی هستند.

رنگ‌های چهارگانه Tetradic Colors

اگر بخواهیم یک تعریف کامل از رنگ‌های چهارگانه ارائه دهیم باید بگوییم به رنگ‌های مستطیلی گفته می‌شود که از دو جفت رنگ مکمل یعنی در مجموع چهار رنگ در چرخه رنگ تشکیل شده‌اند و در نهایت باعث ایجاد یک مستطیل می‌شوند. این ترکیب‌ها رنگ‌های غنی، پرتنوع و هماهنگ ایجاد می‌کنند که نیاز به مدیریت دقیق در نسبت‌های استفاده دارند.

ترکیب‌های رنگی Color Combinations

ترکیب‌های رنگی به روش‌های متفاوتی گفته می‌شود که در اثر کنار هم قرار دادن رنگ‌ها بر اساس اصول تئوری رنگ به وجود می‌آیند و هر یک حس و کاربرد متفاوتی دارند. هر کدام از این رنگ‌ها برای فضاسازی طراحی و انتقال یک حس خاص مناسب هستند. برخی از انواع ترکیب‌های رنگ اصلی عبارتند از؛

1. تک رنگ‌ها
2. رنگ‌های مشابه
3. رنگ‌های مکمل
4. رنگ‌های سه گانه
5. رنگ‌های چهارگانه

استفاده از رنگ در برندینگ

یکی از موثرترین راه‌های ایجاد ارتباط بصری توسط برندهای مختلف در کسب و کارها،  استفاده از رنگ است. زیرا رنگ‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن احساسات و پیام‌های خاص را به مخاطب انتقال می‌دهند و باعث تقویت هویت یک برند می‌شوند.

هر رنگ معنای روانشناسی خاصی دارد. برای مثال رنگ آبی برای حس اعتماد و حرفه‌ای بودن، رنگ قرمز برای انرژی و هیجان، رنگ سبز برای طبیعت و آرامش مورد استفاده قرار می‌گیرند. از طرف دیگر انتخاب ترکیب رنگ‌های مناسب به یک برند و کسب و کار کمک می‌کند تا ابزارهای تبلیغاتی خود را با ترکیبات رنگی هماهنگ و به یاد ماندنی تولید کند که همین امر تاثیر زیادی در جذب بیشتر مخاطب خواهد داشت.

برای اینکه ابزارهای تبلیغاتی کسب و کار شما مانند کارت ویزیت، بروشور، سربرگ بنر و… با ترکیبات رنگی استاندارد و زیبا طراحی شوند،  مجموعه چاپ آقا با طراحان حرفه‌ای و متخصص در این زمینه در خدمت شما است.

جایگاه رنگ های خنثی چیست؟

در آموزش چرخه رنگ به خوبی با کاربرد رنگ‌های خنثی آشنا می‌شوید. اگر برایتان سوال پیش آمده است که چرا رنگ‌هایی مانند سیاه و سفید در چرخه ترکیب رنگ جایی ندارند؟ باید بدانید که سفید از ترکیب تمامی رنگ‌ها به وجود می‌آید و سیاه نیز اصولاً از نبود رنگ حاصل می‌شود.

از طرفی ترکیب کردن آن‌ها با رنگ‌های اصلی می‌تواند باعث خلق رنگ‌هایی مانند: خاکستری، قهوه‌ای و بژ شود. رنگ‌های خنثی مانند یک بوم خالی فضایی آرام برای ترکیب با رنگ‌های دیگر فراهم می‌کنند و ترکیب آن‌ها با رنگ‌های غلیظ می‌تواند ایجاد تعادل کند.

از طرف دیگر ترکیب‌های خنثی همیشه کلاسیک و شیک هستند می‌توان به صورت خلاصه گفت که رنگ‌های خنثی قهرمانان گمنام هر ترکیب بندی به شمار می‌آیند.

سخن آخر

با مطالعه این مطلب به طور کامل با چرخه رنگ ایتن آشنا شدید و می‌دانید که برای آموزش چرخه رنگ باید چه مباحثی را یاد بگیرید.

آشنایی با چرخه ترکیب رنگ به برندها و کسب و کارها کمک زیادی می‌کند تا محصولات تبلیغاتی خود را بر این اساس طراحی و تولید کنند که این موضوع به مرور زمان رونق کسب و کار را به دنبال خواهد داشت. همیشه روانشناسی رنگ‌ها را جدی بگیرید و به این موضوع مهم اهمیت دهید. برای دستیابی به اهداف کلیدی در این زمینه مجموعه چاپ آقا با حرفه‌ای‌ترین طراحان آماده خدمتگزاری به کسب و کارهای مختلف است.

سوالات متداول

رنگ‌های خنثی چگونه به وجود می‌آیند؟

این رنگ‌ها که شامل سفید و مشکی هستند، به این صورت هستند که سفید با ترکیب تمام رنگ‌ها به وجود آمده و سیاه از نبود هیچ رنگی حاصل می‌شود.

استفاده از رنگ چه تاثیری در برندینگ دارد؟

استفاده از رنگ‌های مختلف باعث ایجاد جلوه زیبا در محصولات تبلیغاتی مختلف یک برند شده و جذب مشتری بیشتر را به دنبال خواهد داشت.

ترکیب‌های رنگ شامل چه مواردی هستند؟

ترکیب‌های رنگی شامل تک رنگ‌ها، رنگ‌های مشابه، رنگ‌های مکمل، رنگ‌های سه گانه،  رنگ‌های چهارگانه و… می‌باشند.

رنگ‌های فرعی کدامند؟

رنگ‌های فرعی نتیجه ترکیب مساوی دو رنگ اولیه با هم هستند که شامل نارنجی، سبز و بنفش می‌باشد.

چرخه رنگ چه کاربردهایی دارد؟

در زمینه تبلیغات برندینگ، طراحی گرافیک،  طراحی لباس، هنر و نقاشی و… کاربرد دارد.